Anestezinin Tarihçesi (Tarihi), Bulunuşu
On dokuzuncu yüzyılın başında cerrahi işlemler hala oldukça az yapılmaktaydı. Büyük hastanelerde bile haftada 1-2 ameliyat yapılıyordu. Anatominin gelişmesinden sonra anestezi ve antisepsi, cerrahi dünyasındaki belki de en dramatik tarihi keşiflerdir.
Genel anestezide ilk denemeler muhtemelen tarih öncesi dönemde uygulanan bitkisel ilaçlardır. Alkol bilinen en eski sakinleştiricilerden biridir. Binlerce yıl önce eski Sümerler, (Mezopotamya), antik Mısırlılar ve Çinliler afyon ve türevlerini kullanmışlardır.
Uyku Süngeri
Müslümanlar’ın 10-11. yüzyıllarda modern anestezinin öncülüsü olan soporifik (uyku verici) süngeri icat ettiklerini söylemiştik. Salerno tıp okulunda, Ugo Borgognoni (1180-1258) ve oğlu Theodoric Borgognoni (1205-1298) "soporifik süngeri" standardize ettiler, disposable diyebileceğimiz hale getirdiler. Sünger, afyon, adam otu (ginseng), baldıran otu suyu ve diğer bazı maddelerin eritildiği bir solüsyonu batırılıp kurutulurdu. Ameliyattan hemen önce sünger nemlendirilip hastanın burnuna tutulurdu, hasta bilinçsiz hale gelirdi.
Eter
En ünlü genel anestetik eter, Cabir bin Hayyan (721-815) tarafından ya da Ramon Llull tarafından 1275'de üretilmiştir. İlk olarak 1540 yılında Valerius Cordus tarafından sentezlendi. "Vitriolün tatlı yağı" da denmiştir. Bu tanım, etanol ve sülfürik asidin ( vitriyum yağı, zaç yağı) karışımının damıtılması ile elde edildiğini ifade etmektedir. Paracelsus (1493-1541) tavuklarda eterin analjezik özelliklerini keşfetti.
Nitröz Oksit (Nitrous Oxide, N2O)
Amerikalı iyi eğitimli bir dişçi olan Horace Wells (1815-1848) 1844 de “Güldürücü ve Neşelendirici Gaz Nitröz Oksitin Etkileri, Müthiş Gösteri” isimli bir gösteriye katıldı (Hartford, Amerika). Bu gazı içine çeken insanlar, komik bir biçimde konuşuyor, kendinden geçiyor ve gülüyordu. Wells gösteride gazı deneyenlerden biriydi. Yerine döndükten sonra izlemeye devam etti. Gazı deneyenlerden biri kendinden geçmiş şarkı söylüyor dans ediyordu (Samuel Cooley). Bu sırada adam bir bankın kenarına ayağını çok kötü bir biçimde çaptı ve yaraladı ancak gülmeye, dans etmeye devam etti. Cooley yerine döndüğünde, Wells onun yanına gitti ve gösteri esnasında yaralanmış olabileceğini söyledi. Cooley buna inanmadı ancak pantolonunun paçasını sıyırınca bacağının kötü bir biçimde yaralandığını gördüler, Cooley ağrı duymuyordu.
Wells’in aklında bir şimşek çaktı ve ertesi gün gösteri organizatörünü de ikna ederek kendisine gazı soluttu ve asistanına kendi çürük dişini çektirdi. Bunu hastalarında da kullandı ve birkaç hafta içinde 15 ağrısız diş çekti. Horace Wells buluşunu bütün dünyaya duyurmak istiyordu. Hartford’da hastane olmadığı için, Boston’daki Massachusetts General Hospital ameliyat salonunda tıp öğrencileri, siviller ve hastanenin kurucusu ve cerrahı John Collins Warren huzurunda bir gösteri planlandı. Warren, anestezinin işe yarayacağına inanmasa da öğrencilerine Wells'i takdim etti, ancak sabah amputasyon yapılması planlanan hasta ameliyatı reddettiği için izleyicilerden diş sorunu olan bir gönüllü bulundu. Ancak diş çekimi ağrılı oldu, çünkü hasta oldukça kilolu ve muhtemelen alkolikti. Warren salonu terk etti, öğrenciler de alay ettiler, onu şarlatanlıkla suçladılar. Bu nedenle Wells ve nitröz oksidi bir anestetik olarak gözden düştü. Bu olaydan sonra Wells kendini asla tam olarak toparlayamadı.
Bundan 9 ay sonra aynı hastanede, Wells’in öğrencisi ve bir dönem birlikte çalıştığı dişçi ve rakibi olan William Thomas Green Morton (1819-1868) bu sefer eter ile bir deneme yapacaktı. John Collins Warren boynunda kitle olan bir hasta hazırlamıştı. Morton kendi tasarlayıp yaptırdığı eter küresi ile hastaya eter koklattı ve onu uyuttu. Warren ilk insizyonu yaptığında şaşkınlığını gizleyemedi, hasta bağırmıyordu. Devam etti ve 10 dk içinde kitleyi çıkarıp yarayı kapattı, hala ağrı yoktu. Amfiye dönüp izleyicilere “Bu şarlatanlık değil, gerçek” dedi.
Bu olaydan sonra eter anestezisi Avrupa’da da hızla yayıldı. 1847 yılında kloroformun da anestezik özelliği olduğu keşfedildi. Eter kusmaya neden olduğu ve uçucu-yanıcı-patlayıcı olduğu için, bazı merkezlerde kloroform tercih edildi. Ancak kloroform farmakolojik olarak eter kadar güvenli değildi ve birçok hastanın ölümüne neden oldu.
John Snow (1813-1858) modern anestezinin babası sayılır. Anestezik olarak eter ve kloroform dozajlarını inceleyen ve hesaplayan ilk hekimlerden biriydi. Eteri güvenle uygulayacak şekilde bir cihaz ve kloroform için bir maske tasarladı (bugünkü modern anestezi cihazlarının öncüsü). Çalışmaları için patent almaya çalışmadı bunun yerine tıp dergilerinde yayımladı.
Günümüzde eter ve kloroform anestezik olarak kullanılmamakla birlikte, nitröz oksit hala kullanılmaktadır.