İatrojenik

İatrojenik, iyatrojenik, insan eliyle (sağlık personeli) oluşan.  Tedavi yada tanı işlemleri sırasında  istemeden yapılan-ortaya çıkan durum. Örneğin safra kesesi ameliyatı sırasında, istemeden safra yollarının yaralanması, iatrojenik safra yolu yaralanması olarak adlandırılır.

İyatrojenik kelime olarak Yunanca’da “sağlıkçı tarafından meydana gelen” anlamındaki “Iatrogenesis” kelimesinden köken almaktadır. Hekim, sağlık personeli gibi kişilerin herhangi bir eylemine bağlı olarak kişiler üzerinde olmaması gereken etkiler oluşturan olgulardır.

Bazı iyatrojenik etkiler daha önceden tanımlanmıştır. Örneğin, cerrahi girişim gerektiren olgulardaki komplikasyonlar (meme kanseri ameliyatı sonucunda gelişen lenf ödemi vb.)

İyatrojenez örnekleri:

• Tıbbi müdahaleler ile ilişkili risk
  • Reçeteli ilaçların yan etkileri.
  • İlaçların aşırı kullanımı (örneğin- bakterilerde antibiyotik direncine neden olur)
  • Reçeteli ilaçların etkileşimleri.
• Tıbbi hata
• Yanlış reçete, okunaksız el yazısı ile reçete yazma veya bilgisayarda yazarken yazım hataları yapma sonucu olabilir.
• Taksir (dikkatsizlik, özensizlik)
  • Bilinçli taksir
  • Bilinçsiz taksir
• Hastane enfeksiyonları
• Hatalı işlemler, teknikler, bilgiler, yöntemler, ya da ekipmanlar.

Hastalarda zarara yol açabilen profesyoneller; hekimler, eczacılar, hemşireler, diş hekimleri, psikologlar, terapistler ve tamamlayıcı ve alternatif tıp tedavileri yapan kişiler olabilir.

Yazan: Dr. Hasan Furkan Çaycı