Fleksibl Rektosigmoidoskopi

Rektosigmoidoskopi, proktosigmoidoskopi, sigmoidoskopi; endoskop denen esnek (flexible) ışıklı hortum benzeri aletle anüsten geçilerek, rektum ve sigmoid kolonun içine (mukoza) bakılmasıdır. Kalın bağırsağın son 60 cm lik kısmı incelenir. Bu işlem sırasında gözlemin (muayenenin) yanı sıra biyopsi alınabilir ve bazı tedavi edici işlemler uygulanabilir. Tedavi edici işlemlere örnek olarak, sigmoid volvulusun düzeltilmesi (dönmüş bağırsağın açılması), kanama varsa durdurulmasını örnek verebiliriz.

Rektosigmoidoskopi, sigmoidoskop denen yaklaşık 75 cm uzunluğundaki endoskop ya da yaklaşık 150 cm uzunluğundaki kolonoskop denen endoskopla yapılabilir.

Her ne kadar rijid sigmoidoskopiden bahsedilsede, rijid cihazın boyunun 25 cm olduğunu düşünürsek, rijid sigmoidoskopla, sigmoid kolonun ancak son 10 santimetresini görebiliriz (Rektum 15 cm). Bu yüzden fleksibl sigmoidoskopi genellikle tercih edilen yöntemdir.

Fleksibl Rektosigmoidoskopi (Sigmoidoskopi) ile Kolonoskopi Arasındaki Fark Nedir?

Sigmoidoskopi işlemi, kolonoskopiye benzer, ancak rektosigmodoskopide tüm kolon görülmez (kolonoskopide tüm kolon yani kalın bağırsağın içi görülür hatta terminal ileumun da son 10 cm lik kısmı görülebilir, bu özellikle terminal ileumu tutan bir hastalık olan Crohn hastalığında tanısında ve biyopsisinde önemlidir).

Neden Fleksibl Rektosigmoidoskopi Yapılır? (Endikasyonları, Kimlere Yapılır)

• Kolon ve rektum kanseri taraması.
• Kolon ve rektum kanseri ve çıkarılan poliplerin nüks edip etmeyeceğinin takibi (özellikle displazi gösteren polipler)
• Anorektal cerrahi öncesi değerlendirme. Örneğin hemoroid, anal fissür, anal fistül, total ya da mukozal rektal prolapsus öncesi değerlendirmeler gibi.
• Yabancı cisim çıkarılması
• Biyopsi amaçlı
• Tedavi amaçlı
  • Kanamanın tedavisi (örneğin radyasyon proktitinde YAG lazer yada formalin enjeksiyonu)
  • Stent yerleştirilmesi (darlıkta)
  • Balon ile dilatasyon (genişletme)

Fleksibl Sigmoidoskopi Kimlere Yapılmaz ? (Kontrendikasyonlar)

• Bağırsak perforasyonu olanlar
• Akut divertikülit
• Fulminan kolit
• Kardiopulmoner instabilite (dekompanse hastalık)

Rektosigmoidoskopi öncesi Hazırlık (Bağırsak Temizliği)

Sınırlı Bağırsak Temizliği:

Fleksibl sigmoidoskopiden 20-30 dk önce 1 yada 2 fosfatlı lavman yapılır (Fleet’s Phospho-soda). Proksimaldeki gaita aşağı inmeden sigmoidoskopi uygulanır. Bu işlemle genç hastalarda kolon genellikle transvers kolona kadar temizlenmiştir.

Total Bağırsak Temizliği:

Total bağırsak temizliği tüm kolonun özellikle de proksimal kısımlarının temizlenmesini amaçlar.

Diyet: İyi bir bağırsak (kolon) temizliği istiyorsak hasta işlemden 2-3 gün önce çorba vb yumuşak gıdalar tüketmeye başlamalı, sindirilmeyen ve lifli gıdalar yememelidir. Sindirilemeyen gıdalara örnek, domates kabuğu, biber çekirdeği, karpuz çekirdeği, üzüm ve çekirdeği vb. Lifli gıdalara örnek ise müsli (tahıl kuru meyve vb), mantar ve diğer meyve ve sebzelerdir. İşlemden 24 saat önce de berrak sıvı gıdaya geçilmelidir (su, açık çay, bitki çayları, vişne suyu gibi berrak meyve suları, hoşaf ve komposto suyu gibi). Demir ilaçları gaitayı siyaha boyayıp yapışkan hale getirdiği için 3-4 gün öncesinde bırakılmalıdır. Biyopsi yapılma ihtimali varsa (50 yaş üzeri, polip mevcudiyeti gibi) 1 hafta öncesinden asprin ve 3-4 gün önesinde de nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar kesilmelidir (NSAID).

Oral Lavaj Uygulamaları: Polietilen glikol (PEG), mannitol, izotonik NaCl ile yüksek volüm verrilerek yapılan lavajlar oldukça etkili olmakla beraber, hastaneye yatış gerektirir ve hasta ve doktor için oldukça zahmetlidir. Bu yüzden günümüzde hemen hiç uygulanmamktadırlar. Oral lavaj uygulamalarının yerini “purgatif-laksatif+lavman (enema)” rejimleri almıştır. Laksatifler genellikle kabızlık (konstipasyon) tedavisinde kullanılan gaita (feçes) yumuşatıcılardır. Purgatifler gaitanın su içeriğini artırarak kalın bağırsağın boşalmasını ve temizlenmesini sağlarlar.

Laksatif/Purgatif & Lavman (Enema): Eğer sigmoidoskopi ya da kolonoskopi sabah yapılacaksa, hastanın bol miktarda laksatif-purgatifi bir gün önce saat 15-17 civarında içmesi önerilir. Genellikle birkaç saat sonra ishal başlar. Hasta bu sırada bol berrak sıvı gıda tüketmelidir. Ertesi gün sabah erkenden bir enema (lavman) ve kolonoskopi-sigmoidoskopiden 15-20 dk önce bir enema (lavman) daha yapılır. Kolonoskopi-sigmoidoskopi randevusu aldığınızda, işlemi yapacak klinik size kullanacağınız ilaçları reçete eder ve nasıl kullanacağınızı anlatan bir talimatname verir.

Rektosigmoidoskopi Aleti

Fleksibl rektosigmoidoskopi, fleksibl rektosigmoidoskop denen aletle yapılır. Fleksibl rektosigmoidoskop bir endoskop türüdür.

Endoskoplar, Içi boş organların (örneğin özofagus, mide ve bronş) ve karın ve diğer vücut boşluklarının incelenmesi için kullanılan tıbbi hortum-boru benzeri cihazlardır. Endoskoplar, içeriyi görmek için bir optik sisteme (lens ve kamera) ve bir aydınlatma sistemlerine sahiptir. Endoskopların iki temel türü vardır:

• Rijid (düz) endoskoplar (örneğin, anoskop ve proktoskoplar)
• Fiber optik fleksibl (bükülebilir) endoskoplar (örneğin özofagogastroskoplar).

Günümüzdeki endoskopların  hemen tamamının üçüncü bir özelliği vardır, çalışma kanalı (görüntüyü alma ve ışıkla aydınlatmaya ek olarak). Böylece endoskopun bu çalışma kanalından sokulan özel aletlerle biyopsi alınabilir, yabancı cisimler ve polipleri çıkarılabilir, kanayan damarlar yakılabilir ve enjeksiyon yapılabilir.

Fleksibl rektosigmoidoskop, çalışma uzunluğu yaklaşık 60-70 cm olan bir endoskoptur. Tüm kolonun incelenebildiği kolonoskopların çalışma uzunluğu yaklaşık 170 cm, özofagus, mide ve duodenumun inclendiği gastroskopların çalışma uzunluğu yaklaşık 100 cm dir.

Fiberoptik Endoskop & Video Endoskop: Modern endoskoplarda ışık, fiberoptik bir kablo ile dışarıdaki çok parlak bir lambadan endoskobun ucuna aktarılır (halojen veya xenon lambalar). Çünkü endoskopun ucuna bir lamba takılmış olsa, endoskopun ucu çok ısınacak ve dokuyu yakabilecektir. Hem de bu lambalar, fiber optik kablo ile sağlanan güçlü aydınlatmayı sağlayamazlar. İçerideki görüntü ise dışarıya iki türlü aktarılır, ya yine fiberoptik kablo ile yada bir kamera ve elektrik kablosu ile. Bunlardan ilkine fiberoptik endoskop, ikincisine videoendoskop denir. Video endoskoplar en yeni jenerasyondurlar. Video endoskopların, fiberoptik endoskoplardan üstünlüğü hem daha zor bozulmaları, hem de daha kolay tamir edilmeleridir. Çünkü fiberoptik kabloların ezilmesi-kırılması daha kolaydır (örneğin hasta ısırdığında).

Fleksibl rektosigmoidoskop ile ilgili bu kadar açıklamadan sonra belki ironik olacak ama birçok endoskopi cihazı üreten firma artık fleksibl rektosigmoidoskop üretmeyi bırakmıştır. Çünkü günümüzde artık maliyeti düşürmek için ayrı cihaz almak yerine, rektosigmoidoskopiler de kolonoskop ile yapılmaktadır.

Resim wikipedia‘dan alınmıştır.