Tiroid Fırtınası (Thyroid Storm, Thyrotoxic Storm, Tiroid Krizi, Thyroid Crisis)
Tiroid fırtınası, tirotoksikozun çok ciddi belirtilerinin görüldüğü, ölümcül (%10-30) ve nadir bir durumdur.
Tiroid Fırtınasının Belirti ve Bulguları
- Ciddi taşikardi (140 /dk nın üzerine çıkabilir)
- Atrial fibrilasyon ve diğer aritmiler
- Konjestif kalp yetmezliği
- Hipotansiyon
- Yüksek ateş (40-41 derece C)
- Ajitasyon, anksiyete, delirium, psikoz, stupor, koma: Mental şikayet varsa tiroid fırtınası tanısı kesinleşir ve artmış mortalite ile ilişkilidir.
- Bulantı, kusma, diyare, karın ağrısı, karaciğer yetmezliği belirtileri de görülebilir.
Anestezi (ameliyat) sırasında da tiroid fırtınası görülebilir. Ancak tabiki mental durum değerlendirilemez, diğer belirtiler yine aynı şekilde ortaya çıkar (yüksek ateş, taşikardi, atrial fibrilasyon vd)
Tiroid fırtınası oldukça nadirdir. Japon ve Amerikan istatistiklerine göre, toplumda milyonda 2-8, hastanede yüz binde 5-6 görülür.
Risk Faktörleri: Tiroid fırtınası tedavi edilmemiş-ilerlemiş hipertiroidili-tirotoksikozlu hastalarda görülür (Graves, toksik MNG, toksik adenom). Bu hastalarda ilave bir stres tiroid fırtınasını başlatabilir (ameliyat, travma, infeksiyon vb)
- Tiroid ameliyatı (tiroid bezinin manipülasyonundan kaynaklanabilir)
- Nontiroid cerrahiler
- Travma
- İnfeksiyon
- Hastaya iyot verilmesi
- Doğum
Tiroid Fırtınasında Laboratuvar
Tiroid Fırtınasında Tiroid Fonksiyon Testleri: Tiroid fırtınası gelişen tüm hastalarda düşük TSH ve yüksek T3, T4 saptanır ancak tiroid hormonlarının yüksekliği, tiroid fırtınası görülmeyen hipertiroidi lilerdekinden daha yüksek değildir. Başka bir deyişle, tiroid hormonları ne kadar yüksekse, o kadar tiroid fırtınası gelişir gibi bir bağlantı yoktur. Bununla birlikte, tiroid fırtınası gelişen hastaların çoğunluğu ya antitiroid ilaç almıyordur ya da düzensiz kullanıyordur.
Tiroid Fırtınasında Diğer Laboratuvar Değişimleri: Tiroid fırtınasında, hafif hiperglisemi ve hiperkalsemi, karaciğer fonksiyon testlerinde bozulma (AST, ALT, GGT), lökositoz-lökopeni görülebilir.
Tiroid Fırtınasında Tanı
Tiroid fırtınası tanısı, hipertiroidisi olan hastalarda (düşük TSH, yüksek T3-T4), yukarıda bahsedilen semptomların bulunması tanıyı koydurur (guatr, yüksek ateş, taşikardi, atrial fibrilasyon, mental değişiklikler).
Tiroid Fırtınası Tedavisi
- Hipertiroidinin ameliyattan öncesi fark edilmesi ve ameliyat öncesi ötiroidinin sağlanması tiroid fırtınasını önlemenin anahtarıdır.
- Yoğun bakıma yatış
- Beta blokerler:
- 60-80 mg propranolol, oral, 3x1 veya 4x1 (Kalp hızı ve tansiyon izlenir) (Dideral 40 mg tab)
- Kardioselektif beta blokerler
- Metoprolol
- Atenolol
- Thionamidler (methimazole, propylthiouracil (PTU))
- Lugol solüsyonu (Thionamidlerden 1 saat sonra başlanır, 3x10 damla)
- Glukokortikoidler (Hidrokortizon 100 mg 3x1) (Hidrozon, Hydrocort İM/İV enjeksiyon, İV infüzyon için liyofilize toz içeren ampul, 100 mg 1 ampul)
- Kolestramin (4 gr, oral, 4x1) (Kolestran 4 gr toz, 30x9 g poşet)
- Altta yatan enfeksiyon varsa tedavi edilmelidir
Lugol Solüsyonu (%5 iyot, %10 potasyum iyodür)
Lugol solüsyonunun hazır formu yoktur. Eczanede reçete ile yapılır.
- İyot 50 gr
- Potasyum iyodür 100 gr
- Distile su 1000 ml ye tamamlanır
Tiroidektomi Sırasında Tiroid Fırtınası Tedavisi: Önce ameliyat yani bezin manipülasyonu durdurulur. Sempatik aktiviteyi, tiroid hormon salınımını ve hipertermiyi kontrol etmek için intravenöz beta blokerler, PTU, iyot (Lugol solüsyonu) ve steroidler uygulanır. Hastanın vücut ısısını azaltmak için soğutucu battaniyeler vb. ve soğutulmuş intravenöz sıvılar kullanılır. Oksijenlenme izlenir, çünkü oksijen ihtiyacı tiroid fırtınası sırasında belirgin olarak artar.
Tiroidektomi Sonrası Tiroid Fırtınası Tedavisi: Tiroid bezinin çıkarılması hemen tirotoksikozu önlemez, çünkü dolaşımdaki T4'ün yarı ömrü 7-8 gündür. Tiroid hormon seviyeleri azaldıkça ve semptomlar düzeldikçe, ilaçlar ameliyat sonrası haftalar boyunca yavaş yavaş kesilmelidir.
(Diğer Komplikasyonlar İçin Bakınız: Tiroidektomi Komplikasyonları)